Shkruan: Edison YPI
I leu dikujt në zemër, ngriti muzeun “Shtëpia Kadare”. Shih rrushi-rrushin e piqu, pas tij, një tjetër, ndoshta po ai, hapi muzeun “Shtëpia Dritëro”.
Me gjirokastritin që shkroi romane me perandori, ëndrra, kalorës të vrarë, luftëra të përgjakshme, intriga, varre, të vdekur dhe devolliun që thuri poeziçka me katundarë të lumtur duke u llafosur rrotull vatrës, u duk se me këto dy shtëpi muze, problemi i një vendi të shenjtë ku adhuruesi i fjalës së bukur, sipas preferencës së vet, të mund të derdhi dy pika lot, kjo mesele mori fund. Por u ngrit një ters e tha: Borgjezi Kadare e hidhte përpjetë. Armiku Kadare, ky Kalë Troje i borgjezisë ndërkombëtare brenda Shqipërisë kooperativiste, ishte mendjemadh, s’të fliste me gojë.
Ndërkohë, katundari, pijetari, proletari, bolsheviku, Dritëro ishte modest, të kënaqte me muhabet. Letërsi dhe tango është qejf i madh. Por tango me 1 s’është e mundur. Për tango duhen, për fat, aq sa korifenj kemi, 2. Korifenjtë mjaft vuajtën veç e veç. Tani duhen afruar, duhen barazuar, mesatarizuar, kooperativizuar, komunistizuar. I fusim të dy në një varr. Ku asnjërit të mos i prishet qejfi.
Ku të gjithë të mbeten buzagaz. Të kënaqet mileti. Të lumturohet kallaballëku. Të ndizet festa. Të shtrohet gostia. Të hidhet vallja. Të derdhet rakia. Nuk është e pamundur. Bëhet kollaj. Ulim pak Kadare borgjezin. Ngremë pak Dritëro popullorin. Dhe u kry. Të dy brenda në varr. Të dy në mes. Të dy njësoj. Të dy të barabartë. Të gjithë të kënaqur. Të gjithë të lumtur. Pra, bashkojmë “Shtëpinë Kadare” me “Shtëpinë Agolli”, në një shtëpi të vetme me emër “Shtëpitë Agolli Kadare”.
Kështu e kanë pagëzuar varrin e të dyve. Kështu quhet në internet, ku, me të drejtë, theksohet se këta dy varre janë thelbi i edukimit. U sa bukur! O pika na raftë që s’e dinim! Në 1 varr dy shkrimtarë. Duheshin aq fort sa as vdekja nuk i ndau dot. Ai i romaneve dhe ai i vjershëzave, të dy njësoj të lavdishëm, njësoj të dashur, njësoj të dobishëm. Dhe thonë se Parajsa letrare nuk ekziston. Kadare me varre, kufoma, fantazma, Agolli me bejte dhe poeziçka, janë bajagi larg. Por, sa kohë mesatarizimi i të dyve brenda një varri u krye me sukses, për shakaxhinjtë e letërsisë, diferencat në fjalë s’kanë asnjë rëndësi, s’përbëjnë asnjë problem. U bë mirë që u bashkuan dhe u rrafshuan një herë e mirë të dy në një varr. Por sikur s’ka lezet që dy korifenj të luajnë, sado bukur, tango në varr. Tepër liberale. Tepër e shthurur. Tepër e lëvizshme. Lypset diçka më serioze, më viskoze, më e ngrirë, më e ngurtë. E gjeta. S’ka më të shtangët se trekëndëshi. Atyre të dyve në varr u shtojmë një tjetër shkrimtar. Për shembull, zevzekun Sabri Godo. Dhe, nga 2, bëhen 3 të vdekur në një varr.
Ore, ia morët frymën artit, letërsisë me gjithë këtë ngrirje, këtë ngurtësi, u hodh një tjetër nga salla, bëjeni paralelogram. Shtoni Maks Velon, mjeshtrin e kuadrateve. U kry. Ja ku u bënë katër të vdekur në një varr. Sakën se e tradhtoni yllin e kuq të komunizmit me pesë cepa, u hodh e tha një karabush. U tha u ba. Varrit iu shtua edhe një i vdekur, Kasem Trebeshina. U bënë pesë. Oborri u bë një pentagon. Do i mbetet qejfi yllit me gjashtë cepa të hebrenjve, u hodh e tha një surratpatate. I gjashti i vdekur në varrin e Panteonit apo pentagonit u aprovua njëzëri ai që më së shumti e meriton, Legen Hajduti. Mjaft me lojëra fjalësh. As muze, as panteon, as pentagon.
Ky varr shkrimtarësh sot e mot e përgjithmonë do quhet: Lidhja e shkrimtarëve të vdekur. Dhe ashtu u bë. Në pak kohë stërvarri i “Lidhjes së shkrimtarëve të vdekur” u popullua nga të tjerë të vdekur të famshëm që iu bashkuan nismës për të mbledhur tek i njëjti megavarr sa më tepër bejtexhinj dhe sa më pak poetë. Kjo, me synimin që, batalionet e bejtexhinjve, regjimentet e kalemxhinjve, plus repartet e shkarrashkruesve, të mund të vazhdojnë të gjallojnë ndër shekuj sa më afëre-afër e by.. -më-by.. me njëri-tjetrin. “Lidhja e Shkrimtarëve të vdekur” nuk duhet ngatërruar kurrsesi me “Lidhja e Shkrimtarëve” e kohës kur kryetarë të saj ishin shuteriqët dhe siliqët. Varri i sotëm është me të vdekur të gjallë. Varri i asokohe ishte me të gjallë të vdekur. I vetmi fill që i bashkon dy Lidhjet, është i ziu varri, dhe i ndrituri Kolkozi.